6 Şubat 2011 Pazar

Tropikal Bitkiler Keyfi

Sub-tropik iklim kuşağında bulunan ülkemizde son yıllarda yaygınlaşmaya başlayan tropik bitki yetiştirme hobisi günden güne artan bir ilgiyle sürmektedir.Özellikle güney bölgelerimizde bazıları "dış mekanda" bile yetiştirilebilecek olan bu bitkiler ülkemizin her bölgesinde "iç mekan süs bitkisi" olarak yetiştirilebilmektedirler. Başlıca Tropikal Bitkiler şunlardır : Muz varyeteleri, Kivi, Palmiye varyeteleri, Çiku, Ekmek Ağacı, Jak, Mavun, Kundagan, Rambai, Papaya, Mundu, Mango, Liçi, Guava, Belimbing Buloh, Langsat, Duku, Kahve, Kakao, Etobur bitkiler, Kaktüs ve succelent türleri başlıcalarıdır.

Kahve Bitkisi Yetiştirme


Tropikal bir bitki olan kahve 18 - 24 C arasında sıcaklığı ve yarı gölgeyi sever. Doğrudan gün ışığı bitkiyi mutsuz ederek strese girmesine neden olabileceği gibi, yaprak yanıklarına da neden olacaktır. İşte tam da bu nedenle "kahve anası" denilen büyük ağaçların gölgesinde barınırlar. Tohumdan yetiştirilebileceği gibi, daldırma gibi metodlarla da üretilebiliyor. Bir kahve bitkisi meyve vermeye 3 yaşından sonra başlıyor ve en fazla 40 yıl yaşıyor.

Kahve Tohumu / Çekirdeği Çimlendirme


Kahve çekirdekleri taze ya da kurutulmuş olarak ekilebilir. Kurumuş kahve çekirdekleri / tohumları 1 yıl hatta daha fazla bir süre sorunsuz olarak kullanılabilir.
Ekim Ortamı : Nemli kum, kum - toprak karışımı ya da ıslak vermikülit uygundur. İyi bir drenaj sağlanması anahtar öneme sahiptir.
Sıcaklık : Optimum sıcaklık olan 25 C de çimlenme % 70 dolaylarındadır. Esasında kahve tohumunu çimlendirirken 12,5 C ile 45 C arasında bir aralıktan söz edebiliriz ancak 25 C den aşağı ya da yukarı yönde sapmalar çimlenme yüzdesini düşürecektir. Mesela 30 C de sadece % 15 çimlenme meydana gelecektir.
Ph : Kahve çimlendirirken ph da önem arz etmektedir. Optimum ph 6'dır. Yapılan bir çalışmada ph 3 de % 12 çimlenme sağlanırken, ph 10 da % 0 çimlenme / çimlenmeme görülmüştür. Rahatlıkla kahvenin bazik ortamdansa asitik ortama daha fazla tölerans gösterdiği söylenebilir.
Dikim Derinliği : Doğrudan kuma yapılan ekimlerde, kum toprak karışımına oranla 1 - 3 gün erkencilik sağlanmaktadır. Optimum derinlik kumda 1,7 cm ve kum toprak karışımında 2,4 cm'dir.
Çimlenme Süresi : Kahve çekirdeği,2 ay ile 5 ay arasında çimlenecektir. 6. aydan sonra çimlenme beklenmemelidir.

NİLÜFER ( WATERLILY, LOTUS ) ÇİMLENDİRME




Havuzlar, göller, göletler, su bahçeleri, akvaryumlar, hatta kesme çiçekçilik de kullanılırlar...
Tohumları Şubat - Temmuz arası su bahçelerine yerleştiriniz. Tohumları önce, tohum yatağı olarak kullandığımız bir kabda bulunan sığ tohum yatağına, ki 2 birim torf ve 1 birim kumdan oluşmalıdır, diziyoruz. Sonra tohumların üzerini çok ince bir kat kum ile örtüyoruz. Böylece tohum ışıktan faydalanabiliyor. Ekim yaptığımız kabı tamamen su ile dolduruyoruz. Kabımız birkaç gün bu şekilde kalıyor. Bu işlemler tohumların suda yüzmesini engelliyor. Sıcaklık önemli 21 C - 24 C arasında tutmaya çalışılmalıdır.
Nilüferlerimizin uygun bir şekilde gelişebilmeleri için 1 yaprağa sahip her fideyi ayrı bir kapta muhafaza ediyoruz. Bu aşamada da sıcaklık 21 C - 24 C arasında tutuluyor.
Oluşan yumru kök, sonbahardan sonraki ilkbahara kadar 10 C'nin altında bir ısıda ıslak kum içinde dinlenmeye alınmalıdır. Yumru kök kış aylarında dona maruz kalmamalıdır.
Nemphaea türleri güneş ışığı isterlerken, rüzgardan korunmalıdırlar. 30 cm ye ulaşan bitkimizin rizomları ( kolları ) 90 cm i bulacaktır. Artık suda eriyen gübrelerle ya da organik gübrelerle gübreleme yapabilirsiniz.

Viyol


Tohum çimlendirmede oldukça önemli bir malzemedir. Viyollerde çimlendirilen tohumlar, yetiştirme yastıklarına aktarılır ki; bu işleme şaşırtma ( transplantation ) denir. Resimde de görüldüğü gibi çok sayıda saksının birleşmesinden meydana gelmiş gibidir. Viyoller farklı tohumlar için farklı büyüklükte olurlar. Sezonluk bir bitki tohumuyla bir meyve ağacı tohumları için farklı viyoller olmasının nedenide budur.

Türkiye'de İklim Bölgeleri (Hardiness Zone)




Ekli bulunan resim incelendiğinde, Türkiye'de iklim bölgelerinin 4 ile 10 bölgeler ( zone ) olduğu anlaşılmaktadır. Yine hatırlatmak isterimki; pek çok tropik bitki 7 - 10 bölgelerinde yetiştiğinden ülkemiz, her ne kadar subtropik kuşakta bulunsa bile, tropikal bitkilerin yetiştirilmesine oldukça uygundur.

NİLÜFER ( WATERLILY, LOTUS ) BİTKİSİ


Su yüzeyindeki bitki, rizomları ile suyun altında bulunan toprağa demirlemiş durumdadır. Rizomlar, etli, dallanmış ve yenilebilirdir.
Yapraklar genellikle yuvarlak, kalp şeklinde, köselemsi ve düzdür. Rengi ve büyüklüğü türe bağlı çiçekleri 5 - 50 cm arasında ve beyaz, kırmızı, pembe, sarı, mavi ve eflatun rengidir. Bazıları hoş kukuludur.
Kışın bitki korumaya alınır. Dışarıda bulunan bitkiyi korumak için üzerine saman, yaprak örtmek ya da iç mekanda peat moss içerisinde serin bir mekanda muhafaza etmek gerekir. Kışın boşaltılmayan havuzlarda yetiştirilen bazı dayanıklı tipler için özel bir önlem alınmamakla birlikte, havuzun su seviyesini azaltmakta fayda vardır.
Lotusun kökünden genellikle 2 kol şeklinde rizom gelişmektedir. Kökün tutunduğu zeminin hemen 1 - 2 cm altından çıkan bu kollar, birleşme noktalarından çok hassas olduklarından kesinlikle dokunulmaması gerekir.
Tüm nilüfer türleri günışığını çok severler ve günde en az 5 saat tam güneşlenmeye ihtiyaç duyarlar. Verimli toprak ( 10 - 12 lt. ) ve dengeli gübreye ( 0,5 lt. ) ihtiyaç duyarlar. Minyatür türlerde ise 10 - 15 cm derinliğindeki saksı toprağı iyidir. Ayrıca gübreleme gerekmemektedir. Gübre ve ilaçların balıklara zarar vermeyeceğine dikkat edilmesi gerekmektedir
.

LOTUS YETİŞTİRME ( Nelumbo Nucifera )


LOTUS YETİŞTİRME
Nelumbo Nucifera

Canlı Lotus tohumunun, çok sert olan kabuğunu, tohumun alt ve üst kısmında keserek, iç çekirdeğe ulaşınız. Şimdi burada çok önemli bir detay şudur: kabuğu keserken dikkatli olmalısınız… Eğer dikkatli davranmazsanız elinize vs. zarar vermeniz kaçınılmaz…. Kabuğun sert kısmını keserken “yan keski” gibi aletlerden de yararlanabilirsiniz. Yine önemli bir başka şey iç çekirdeğe zarar vermemeye dikkat etmektir.
Bu satırları okumanızdan, kesim işleminin kazasız belasız atlatıldığını anlıyorum J Şimdi ikinci adım olarak 2- 2,5 ltlik bir kola ya da gazoz şişesi bulmanızla başlıyor. Bu şişeyi temizleyerek, Lotus Tohumunu içine koyalım. Daha sonra da içini ılık su ile doldurarak şişeyi gün içinde önünden sıklıkla geçtiğimiz güneş alan bir yere yerleştirelim. Mutfak iyi mesela… Şimdi gün içinde şişenin önünden her geçtiğimizde şişeyi sallayacağız… Yine şişede bulunan suyu günlük olarak değiştireceğiz!
Şimdi sürprizden önceki birkaç gün Evet o kadar çabuk !
Şişede bulunan suyu günlük olarak değiştirin ve eğer bulanıklık fark ederseniz yine suyu değiştirin ve su değişirme işini ılık su ile yapın lütfen… Bu da önemli…
Genelde şişede geçen birkaç gün sonra artıl Lotus’un kollarını görebilirsiniz hatta az sonra şişeye de sığmayacak… Şimdi Yavru Lotus’u taşıma zamanı… Bir bulaşık yeğeni ya da benzer bir kabın dibine 8 cm kadar kum koymalı, bu kum üzerinde parmağınızla bir delik açarak bebek lotusları bu deliklere yerleştirmelisiniz. Lotusların üzerini tamamen kumla örtmemelisiniz… Şimdi lotuslarınızı olduğu yerde büyütebilir ya da onları bitki havuzunuza alabilirsiniz.
Lotus’un gübrelenmesi 4 yaprağında gelişmesinden itibaren başlar ve 15 günde bir tekrarlanır.
Kış dönemlerinde, kışın sert geçtiği yerlerde, korunaklı bir yere alınmasında fayda vardır. 2. Sezonunda çiçeklerine merhaba diyebilirsiniz.
Uzun yıllar canlı kalabilen tohumların çimlendirilmesinde en uygun dönem ilkbahardır.
Resimde pod içerisinde tohumlar görünmektedir.

Passiflora Caerulea - Çarkfelek - Mavi Mahkum Çiçeği


Passiflora'nın yüzlerce türü bulunmaktadır. Farklı renklerde, meyve veren vermeyen, sakinleştirici özelliği olan ama hep o bildik şekilde... İlk kez görenlerin vurulmamaları pek mümkün değildir doğrusu bu güzelliğe, güzelliğine inat vasat adlar vermişiz biz Türkçe'de. Pek kullanmayı sevmiyorum bu nedenle "mahkum çiçeği" ya da "çarkıfelek" demeyi, benim favorim "passiflora"
İç mekanda yılın herhangi bir döneminde ekim yapabilirsiniz. Tohumların çimlenme süresi 2 ila 12 hafta arasında değişkendir. En iyi sonucu almak için öncelikle tohumları 24 saat boyunca ılık suda bekletmeniz önerilir. Tohumlar ince bir kabuk tabaksıyla kaplıdır. Tohumların çimlenmesi için ışığa ihtiyaç duyulur. Bu sırada sıcaklığın 21-27 C olmasının önemi yüksektir. Tohumlar çimlenir çimlenmez bitkiyi 7,5 cm.’lik saksıya almalısınız. Bitkiyi dış mekanda kullanmak istiyorsanız bunun için 2-3 haftalık bir alıştırma süresine ihtiyaç duyulacağını unutmayınız. Bitki güneş ışığını sevmekle birlikte çok sıcak bölgelerde yarı gölgede bulunmasına özen gösterilmelidir. Tırmanan bir bitki olması nedeniyle çit, kafes gibi bir desteğe ihtiyacı vardır. Böylece yıl boyunca iç mekanda büyümesi,gelişmesi için gerekli ortamı da hazırlamış olursunuz. Zengin içeriğe sahip toprakları sever ancak gübrelemeyi pek tavsiye etmiyoruz çünkü bu obur bitki gübrenizi hemen tüketecektir yine bu durumda çiçek ve meyve verme eğilimi azalacaktır. Eğer saksı çok küçükse ve köklerin büyümesi sınırlanıyor ise köklerle birlikte bütün bitki büyüyecek fakat çiçekler refüze olacak ve meyve alınamayacaktır. 30 cm’lik bir saksı yetişkin bir bitki için ideal büyüklüktedir. Tabi bu saksının mükemmel bir drenaja sahip olması zorunluluktur. Meyvelerin iyi gelişmeleri için bol miktarda sulamaya ihtiyaçları bulunmaktadır. Özellikle yaz aylarında bitkinizin günlük olarak sulanmaya ihtiyacı olur. Kış dönemlerinde haftada bir sulamak yeterlidir. Sulama suyunun oda sıcaklığında olması iyi olur. Bitkide budama büyümenin başladığı bahar aylarında yapılmalıdır. Yaşlı sürgünlerin budanması daha güçlü genç sürgünlerin gelmesi için ortam hazırlayacaktır. Passiflora’nın don tehlikesine karşı korunması gerektiğini unutmamalısınız

PASSIFLORA EDULIS - ÇARKIFELEK - MOR PASSION MEYVESİ


Yüzlerce Passiflora çeşidinden en bilinenlerden biride P. Edulis'tir. Bu türün meyvelerini G. Amerika'da hatta İspanya ve Portekiz'de pazardan satın alabilirsiniz. Meyve suyu harikadır. Bir kez içtiğim meyve suyunun tadı haa damağımda. Akdeniz ve Ege bölgelerinde bahçede, diğer bölgelerde ise serada ya da evimizin güneş gören bir bölgesinde yetiştirilmesi mümkündür.

EZAN ÇİÇEĞİ - EVENING PRIMROSE


EZAN ÇİÇEĞİ
( Evening Primrose )
Oenethera Lamarckiana

İklim : Yurdumuzun her yerinde yetiştirilebilir.
Güneş : Tam güneş ışığına ihtiyaç duyacaktır.
Çimlenme : Çimlenme süresince toprak çok hafif nemli olmalıdır. Fazla nem tohumlarınızın çürümesine neden olacaktır. 18 - 20– C arasında sıcaklık idealdir. Çimlenme süresi 2 ila 3 hafta arasındadır.
Tohumdan yetiştirildiğinde bitkimiz ilk yıl kök ve dal gelişimini tamamlayarak 2. Yıl çiçeklenecektir.

Şifalı bir bitkidir Oenethera, birçok reçetede karşınıza çıkacaktır.

Tohumdan Guava (Psidium Guajava) Yetiştirme



Eğer hafızam beni yanıltmıyorsa, dünyanın en yoğun "C Vitamini" içeren meyvesidir. İçeriğindeki Likopen, betakaroten de cabası. Lif oranıda anılmaya değerdir. Ülkemizde Akdeniz ve Kıyı Ege dışmekanda yetiştirilmesi için uygundur. Kemer ve Gazipaşa ilçelerinde gördüğüm yaklaşık 10 yaşındaki ağaçlar oldukça iyi durumdaydı.

Guava pek çok meyve ağacı gibi iyi drene olmuş geçirgen toprak istemektedir. 4, 5 – 9,4 arasındaki ph’ı tolere edebilir.
Guava tohumları aylar sonra bile üreme yeteneklerini yitirmeyeceklerdir. Çimlenme genellikle 2 – 3 hafta sürmekte olup, en fazla 8 haftayı bulabilir. Önişlem olarak sülfirik asitte ya da kaynar suda 5 dakika bekletmek ya da 2 hafta ıslatmak çimlenme işlemini hızlandıracaktır.
Fideler asıl yetiştirilecekleri yere alınana kadar 5 – 75 cm boya ulaşırlarki, bunun için 1 ila 2 yıl geçmesi gerekmektedir. Fotoğrafta görülen Guava fidanı 8 aylıktır.
Guava ağacı hızla büyüyerek 2 – 4 yıl arasında bir tohumdan meyve verecek hale gelir. 30 – 40 yıl kadar yaşar ve 15 yıldan sonra yüksek verimli hale gelir.
Ağacın gübrelemesi ise şöyledir : ilk yıl boyunca 2 ayda bir, ikinci yıl ise her ay ( kasım – ocak dönemi dışında ) dengeli gübre ile yapılmalıdır. Gübre miktarı ise ilk yıl 225 gr ve ikinci yıl 680 gr’dır. Ayrıca ilk 2 yıl bakır ve çinko ile yılda 3 kez iz element takviyesi yapmak gerekir. Ikinci yıldan sonra ise iz element takviyesini yılda bir kez yapmak yeterlidir. Ayrıca meyve oluşumundan sonraki 7 hafta boyunca, haftalık olarak, potasyum sülfat kullanımı meyve kalitesini arttıracaktır.

Muz Yetiştirme



MUZ YETİŞTİRME
Çoğu muz türü tohumundan kolaylıkla yetiştirilebilir.
Tohumlar 24-48 saat bir süre ıslatılırlar. Ekim 7.5 cm çapında sakısılara ya da diğer çimlendirme yastığı gibi alana yapılır. İyi drane edilmiş kaliteli toprağa %25 oranında kaba kum eklenerek toprak hazırlanır. Dikim derinliği yaklaşık 2 cm olmalıdır. Toprak nemli olmalı ancak ıslak olmamalıdır. Saksılar ya da diğer ekim materyali plastik örtülerin altına alınarak nem oranının yüksek tutulması sağlanmalıdır. Plastik örtü altındaki saksı ya da ekim alanı sıcak ve güneş alan bir yere koymalısınız. Çimlenme genellikle 1-3 ay arasında gerçekleşmekle birlikte koşullara bağlı olarak değişmektedir. Çimlenen tohumları örtü altından dışarı alırken nemi korumalı ve aylık olarak gübrelemeye başlamalısınız.